A -CERRAHİ OLMAYAN PERİODONTAL TEDAVİ

i.                    Cerrahi Olmayan Periodontal Tedaviye Giriş Gerekçe ve Hedefler ( Dr. Ahmet Altın) 

         Periodontal hastalık, toplumda sık görülen, birey ve toplum refahını olumsuz etkileyen bir halk sağlığı sorunudur. Gingivit ve periodontit en sık gözlenen periodontal hastalıklardır. Mikrobiyal dental plağa karşı konağın aşırı cevabı ile karakterize bu hastalıklar, kontrol altına alınamadığında kısmi ya da tam dişsizlik ile beraber estetik ve fonksiyonel konforsuzluklara yol açabilirler. Sistematik periodontal tedavinin temel hedefi bu olumsuz süreci en başından doğru tespit edip erken ve etkin bir şekilde yönetmektir. Cerrahi olmayan periodontal tedavi ise sistematik periodontal tedavinin olmzsa olmaz safhasıdır.

          Bu eğitim ile güncel literatüre göre periodontal hastalık, etiyolojisi ve sınıflaması özetlenerek cerrahi olmayan periodontal tedavinin gerekçe ve hedefleri anlatılacaktır.  Bu eğitimin iki temel amacı vardır: Birincisi hastalıkların tanısının doğru konulması ve bu hastaların tedavilerinin gerçekleştirilmesidir. Aynı zamanda ileri ya da hızlı bir şekilde diş kaybı ile sonlanacak bir sürecin içinde olan hastaların tedavilerinin yönetilmesidir. İkinci amacı ise yumuşak doku estetiğinin doğal dişlerde ve implant protezlerinde korunmasına yönelik temel bilgi birikiminin artırılması, tedavi yöntemlerinin tartışılmasıdır.

Bu bağlamda aşağıdaki konulara değinilecektir.

·         Gingivit ve periodontitin tanımı, karşılaştırılması

·         2018 Periodontal Hastalıkların Sınıflandırılması Çalıştayına göre periodontit evre ve dereceleri

·         Periodontal hastalığın ve periodontal tedavinin seyrine etki eden faktörler

·         Sistematik periodontal tedavi planlaması

·         Cerrahi olmayan periodontal tedavinin kapsamı, gerekçeleri ve hedefleri

·         Cerrahi olmayan periodontal tedavi sonrası iyileşme

ii.                  Kişiselleştirilmiş Ağız Bakımı (Dr. Öğretim Üyesi Liubov Karagülle) 

 Periodontal hastalıkların tedavisinde uzun süreli başarı, bakteriyel plağın hastalar tarafından uzaklaştırılmasına bağlıdır. Etkili bir plak kontrolü için hastalar hekim tarafından eğitilmeli, tedavi sırasında ve sonrasında denetlenmelidir. Kişiselleştirilmiş ağız bakımı, hastanın özelliklerine göre seçilmiş ağız bakım gereçlerinin ve kimyasal kontrol ajanlarının uygulanmasıdır. Mekanik plak kontrolü diş fırçalama ve arayüz bakım araçların kullanımı ile gerçekleşmektedir. Buna yardımcı olarak farklı kimyasal ajanları kullanılabilmektedir. Bu eğitimde diş fırçası tipleri, fırçalama yöntemleri, arayüz bakım araçlarının çeşitleri, kimyasal plak kontrolünde kullanılan ajanlar hakkında bilgi verilmektedir.

iii.                Cerrahi Olmayan Periodontal Tedavide Kullanılan El Aletleri , Diş ve Kök Yüzey Düzleştirme (Dr. Emre Cantürk Ural) 

Periodontal aletler; periodontal durumun teşhis ve tedavisinde kullanılan aletlerdir. Periodontal dokuların sağlığı/ hastalığının  tespiti ve diştaşının uzaklaştırılması, kök yüzeyinin düzleştirilmesi, hastalıklı dokuların uzaklaştırılması gibi özel amaçlar için üretilmiştir.

Periodontal sond:

Periodontal aralığın; yani  oluk ya da cebin yerinin belirlenmesinde, derinliğinin ölçülmesinde kullanılan aletlerdir.

·         Who sondu (0,5(top)-3,5-5,5-8,5-11,5)

·         Williams sondu (1-2-3-5-7-8-9-10)

·         UNC sondu (1-2-3-4-5-6-7-8-9-10-11-12-13-14-15)

Explorer (Sond): Diştaşının yerinin belirlenmesinde kullanılan aletlerdir. Bu aletler çok çeşitli şekil, boyut, ve çalışma ucuna sahiptir. Bu nedenle bazıları çürük tayini için uygunken, bazıları ise cep içindeki diştaşının tayini için uygun olarak şekillendirmiştir. Tedavi öncesinde diş taşının varlığı ve lokalizasyonunu tayin etmeye yarayan eksplorer, tedavi sonrasında da diş taşının kaldırılabilme etkinliğini ve yüzey düzgünlüğünü tespit etmek için kullanılır.

Kretuar (Scaler): Primer olarak supragingival diştaşının uzaklaştırılmasında kullanılır. Genelde aletin dizaynından dolayı subgingival kullanımı 1- 2 mm ile sınırlıdır.

Subgingival alanda kullanılamazlar. 

·         Kesen kenarı orta (boyun) kısımla 90° açı yapar.

·         Her iki kenarı da keser

·         Ucu sivri ve kesiti üçgen şeklindedir

·         Sivri ucu sayesinde dişlerin kontakt bölgesinde rahatlıkla kullanılır.

Küret: Genellikle subgingival diştaşı temizliği ve kök yüzey düzleştirmede  kullanılırlar.

Yarım daire kesite sahiptirler.

2 tip küret vardır;

·         Universal küret (4R-4L) (Columbia-McCall)

·         Gracey küretler

Universal Küretler:

Ağızdaki dişlerin tüm yüzeylerinde kullanılırlar. Bıçak yüzeylerinin iki tarafında birbirine paralel olan kesici kenarlar mevcuttur. Bıçak yüzeyi başından sonuna doğru tek bir yönde kıvrılır.

Gracey Küretler:

Bölgeye has küretlerdir. Kompleks kök anatomisine en iyi adaptasyonu gösteren bu küretler spesifik bölgelerde kullanılmak üzere dizayn   edilmiştir. Tek bir kesici kenarları vardır, o da dış kenardır.

Elektrikli El  Aletleri (Kazıyıcılar):

1960 yıllarında el aletlerine alternatif olarak etkili bir şekilde diştaşını uzaklaştırmak için kullanılmaya başlanmıştır.

Sonik ve ULtrasonik tipi vardır.

Ultrasonik  sistem; Piezoelektrik ve Magnetostriktif etki ile çalışan sistemler olmak üzere ikiye ayrılır.

Günümüzde ultrasonik aletlerin uçları modifiye edilerek çapları küçültülmüş, boyun kısımları uzatılmış ve böylece daha etkin subgingival kazıma olanağı sağlanmıştır.

Endikasyonları:

  *Supragingival ve subgingival diştaşı , oral biofilm uzaklaştırılması, kök yüzeylerinin düzenlenmesinde

 Önlem alınması gereken durumlar:

 1. Kalp Pili Taşıyanlar

 2. Enfeksiyöz Hastalıklar (Hıv, Tüberküloz, Hepatit..)

 3. Demineralize Diş Yüzeyleri

 4. Ekspoze Dentin

 5. Restorasyoların Etrafında

 6. Titanium İmplant Abutmantların çevresinde

 7. Süt Dişlerinde çalışırken

 8. Kemoterapi/ İmmünosupresyon  tedavisi alan hastalarda

 9. Kontrolsüz Diabetes Mellitus vakalarında

 Kontrendikasyonları:

 1. Kronik akciğer hastalığı olup, aktif süreçte olanlar: astım, anfizem, kistik fibrosis, pnömoni

2. Bazı KVS hastalıkları olan hastalar

3. Yutkunma bozuklukları ve ciddi öğürme refleksi olan hastalar

Toz Püskürtme Sistemleri:

Mikrobiyal dental plağın kaldırılmasında, diş yüzeyindeki eklentilerin ve renkleşmiş yüzeyin temizlenmesinde kullanılşan sistemlerdir.

 Sistemin yeniliklerine değinecek olursak; toz püskürtme sistemleri daha evvelinde sadece supragingival alanlarda kullanım endikasyonu bulurken, son dönmede bazı üretici firmalar tarafından subgingival alan için üretilmiş uçlar ve toz içerikleri ile subgingival alanda da kullanım endikasyonu bulmuştur.

B - CERRAHİ PERİODONTAL TEDAVİ

i.                     Rezektif Cerrahi (Prof. Dr. Nurdan Özmeriç)

 Kemik rezeksiyonu, periodontal hastalık sonucu oluşan defektlerin, anatomik bozuklukların veya bunların kombinasyonlarının rezektif işlemlerle düzeltilmesini ifade eder. Klinik olarak  periodontal sondla kemik lezyonlarının morfolojisinin belirlenmesi oldukça zordur. Klinik periodontal indeks ölçümleri ve radyolojik verilerle birlikte periodontal hastalık tanısı konulur ancak periodontal flap kaldırıldıktan sonra kemik defektlerinin şekli daha net olarak anlaşılır. Periodontal hastalık nedeniyle alveoler kemikte oluşan yıkım dişlerin kaybı açısından çok büyük önem taşımaktadır. Kemik cerrahisi uygulamaları ile kemik defektlerine ulaşılabilirlik sağlanır. Bu sunumun amacı bu uygulamaların çeşitlerini ve endikasyonlarını örnekler eşliğinde anlatmaktır

ii.                    Rejeneratif Cerrahi (Prof. Dr. Tunç İlgenli)

Periodontal tedavinin başarısı, iatrojenik etkenlerin ortadan kaldırılması, diş yüzeyinden tüm yumuşak ve sert eklentilerin ve hastalıklı sementin uzaklaştırılması ile olasıdır. Dişhekiminin asıl amacı, dişleri fonksiyon ve estetiği sağlıyacak şekilde sağlıklı olarak ağızda korumaktır. Cerrahisiz periodontal tedaviyi takiben gerektiğinde yapılan flap cerrahisi sonucunda, ataşman kazancı ve yeni kemik dolumu defektin en apikalinde çok sınırlı bir bölgede gerçekleşmektedir. Rejenerasyon kaybedilen veya zararlanan dokunun çoğaltılarak yeniden şekillendirilerek yapı ve fonksiyon olarak orijinal mimarisi ile yerine konmasıdır. Bu sunumda rejeneratif periodontal tedavide uygulanan teknikler değerlendirilecektir.

iii.                Mukogingival Cerrahi (Prof. Dr. Esra Güzeldemir Akçakanat) 

Günümüz diş hekimliği pratiğinde en sık karşılaşılan durumlardan biri, dişeti marjini ile alveolar/oral mukoza arasındaki ilişkinin bozulmasına bağlı olarak, diş ve implant çevresinde meydana gelen sorunlar ve periodontal hastalıklardır. Dişeti marjini ile oral mukoz membran arasındaki anatomik ilişkinin durumuna mukogingival durum denilmektedir. Çoğu olguda, bozulan mukogingival durumun cerrahi olarak düzeltilmesi gerekir.

Bu sunumda, mukogingival cerrahinin amacı, hedefleri, tedavilerin başarısını etkileyen faktörler ve uygulanan mukogingival cerrahi tedavilerin özetlenmesi hedeflenmiştir.

C -ESTETİK PERİODONTAL TEDAVİ

i.                    Dişeti Çekilmeleri ve Tedavisi (Prof. Dr. Onur Uçak Türer)

Keratinize yapışık diş eti kaybı, diş hekimi için hastada estetik görüntüyü bozan ve hassasiyete sebep olarak fonksiyonu engelleyen, düzeltilmesi gereken bir tablo iken; hastanın hayatında  “soğuk yiyecek yiyememe, çirkin görünme, rahatça gülümseyememe, diş kaybı korkusu yaratma” gibi şikayetlere yol açarak, hastaların yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilen ve tedavi yolları sıklıkla endişe verici gelen bir sorun olmuştur.

Dünya literatürü açısından bakıldığında, keratinize yapışık diş etini yeniden kazanmaya yönelik, tedavi yöntemlerinin sonuçları değişken ve geniş başarı aralığı sergileyen ve günümüzde hala üzerinde araştırmalar yapılmakta olan bir konudur. Yapılan çalışmaların sonuçları, mevcut tüm risk faktörleri göz önünde tutularak teşhis edilmesi ve tedavi tekniğinin duruma özgü olarak planlanmasının, sonucun tahmin edilebilirliğine büyük ölçüde katkı sağlayarak, başarı oranını arttıracağı yönündedir.

Bu eğitim, diş çevresi keratinize yumuşak doku kayıplarına yönelik teşhis ve tedavinin, hekim açısından en kolay uygulanabilir, hasta açısından ise en rahat tolere edilebilir deneyimlere dönüştürülmesi hedeflenerek tasarlanmıştır.

Eğitimin tüm katılımcı diş hekimlerine ve onlar aracılığıyla hastalarına faydalı olması dileğiyle.

ii.                  Kuron Boyu Cerrahisi

iii.                Destekleyici Peridontal Tedavi

Periodontal hastalıklar, dünya genelinde birçok kişiyi etkilemektedir. Örneğin, periodontitis en sık görülen altıncı hastalıktır. Bireyin sağlığını ve hayat kalitesini etkileyen periodontal hastalıkların önlemesi, tedavi edilmesi ve tedavi edildikten sonra tekrarının engellenmesi çok önemlidir. Periodontal tedavi, sağlıklı bir periodonsiyum oluşturmak için enfeksiyonun ve enflamasyonun ortadan kaldırılmasını amaçlayan; cerrahi olmayan ve cerrahi periodontal tedavileri kapsar.

Periodontal tedavilerin sistematik olarak yapılması gereklidir. Destekleyici periodontal tedavi (DPT), aktif periodontal tedavi tamamlandıktan sonra periodontal sağlığın korumasına yardımcı olmak amacıyla hastaya özgü faktörlere göre belirlenen zaman aralıklarında gerçekleştirilen işlemleri kapsar. Bu aşamada tıbbi hikâye değişiklikleri ve sigara kullanımı değerlendirilir, klinik ölçümler ve indeksler tekrarlanır ve ağız bakımı eğitimi yinelenerek hasta motivasyonu/işbirliği arttırılmaya çalışılır. Radyografik tetkikler belirli zamanlarda tekrarlanır. Gerekli görülen durumlarda diş ve kök yüzeyi temizliği yapılabilir ya da ileri periodontal tedaviler planlanabilir. DPT ile periodontal hastalığı oluşturabilecek faktörler kontrol altında tutulabilir, ayrıca hastalık en erken aşamada tespit edebilerek ilerlemesi önlenebilir.

DPT, periodontal tedavinin en önemli ancak en fazla ihmal edilen aşamalarından biridir. DPT ihmal edilirse veya periyodik kontrol seanslarına katılım sağlanmazsa yapılan tüm periodontal tedaviler periodontal sağlığın korunmasında etkisiz kalır.

iv.                Periodontoloji ve İmplant Kliniği Yöntemi ve Etiği 

Periodontoloji kliniğinde en can alıcı sorun doğru bir muayenenin yapılması ve hastalık tanısının doğru konmasıdır. Hatalı tanı, yersiz tedaviye veya yetersiz tedaviye yol açacaktır. Son yapılan periodontal hastalık sınıflması bir taraftan hastalığın şiddetini, diğer taraftan ilerleme hızını ve son olarak tedavinin güçlük derecesi hakkında bilgi verecektir. Bu açıdan bakıldığında erken tanılarda tedaviler daha kolay gerçekleştirilirken ara dönemde tedaviler güçleşmekte ve ileri dönemde ise iyice karmaşıklaşmaktadır. Periodontal tedavinin yetersiz yapılması ise hastanın bir sonraki döneme geçişinin engellenmemesi anlamına gelmektedir ki, periodontal tedavilerde etik sorunlar bu aşamada oluşmaktadır. Hatalı tanı ve yetersiz tedavi uzun vadede hastanın diş kaybına uğramasına neden olmakta ve  hekimin yetersiz tanı ve tedaviden kaynaklanan sorumluluğunu artırmaktadır.

Meslek ahlakı açısından hastalarımızın periodontal hastalıklarını

1. Erken dönemlerde tanıyabilmemiz ve tedavi edebilmemiz,

2. Tedavisinde yetkin olmadığımız durumlarda ise hastalarımızı yönlendirmemiz;

3.Ve tüm hastalarımızı hastanın özelliklerine göre yakından takip etmemiz gerekmektedir.